1. Smart grid-oplossingen
Er bestaat een duidelijke marktbehoefte aan smart grid-oplossingen. Op basis van de huidige trend verwachten we een exponentiële groei van de vraag. In Vlaanderen kan een groot aantal bedrijven hierop inspelen. Die opportuniteiten worden onder andere ondersteund door:
- De trend dat elektriciteitsverbruikers 'prosumers' worden, wat wil zeggen dat de levering aan het net gedecentraliseerd wordt.
- De versnelde overgang naar meer elektrische voertuigen en bijhorende laadinfrastructuur op de wegen, thuis of op het werk. Via bidirectioneel opladen (V2X - 'Vehicle to X') kan de energie die in de batterijen van de voertuigen wordt verzameld, ook worden ingezet om energie te leveren thuis (V2H), in een gebouw (V2B) of naar het net (V2G) wanneer dat nodig en mogelijk is.
- Lagere kosten voor opwekking en opslag van hernieuwbare energie dankzij de technologische vooruitgang.
2. Recyclage van batterijen
Er wordt verwacht dat de behoefte aan de recyclage van batterijen zal toenemen. De Vlaamse bedrijven in batterijtechnologie zijn goed geplaatst om deze uitdaging aan te gaan. Uit de trends, vooral op het gebied van regelgeving en materiaalvoorziening, blijkt dat dit onderdeel van de waardeketen in een circulaire economie steeds belangrijker wordt.
3. Groene waterstof
Groene waterstof is ongetwijfeld één van de belangrijkste energiedragers van de toekomst, die volgens de hype-cyclus over de piek van de verwachtingen heen is. Ondanks het feit dat groene waterstofproductie nog niet op schaal en evenmin economisch voordelig geproduceerd wordt, is de technologie zo goed als commercieel aanvaard. België is zeer goed gepositioneerd om het voortouw te nemen in dit domein. Niet alleen in termen van ambitie en steun van de overheid, maar Vlaanderen heeft ook O&O-centra en -bedrijven actief in waterstofgerelateerde technologie.
4. Fotovoltaïsche panelen
De combinatie van de maturiteit van de markt en de vraag naar fotovoltaïsche panelen in Vlaanderen vormt een perfecte voedingsbodem voor groei. Gezien de huidige staat van de technologie, de toepassing en de markt voor zonnepanelen, zijn er ongetwijfeld mogelijkheden voor meerdere innovaties:
- Transparante zonnepanelen zijn ideaal voor stedelijke gebieden waar de ruimte voor traditionele zonnepanelen beperkt is. Ramen met geïntegreerde PV-functie, zogenaamd zonneglas, vervullen twee functies wanneer zij in gebouwen worden geïntegreerd. Beschikbare ruimte en lichte materialen worden efficiënter gebruikt.
- Agrofotovoltaïcs staat voor een combinatie van landbouw en fotovoltaïsche cellen. De PV-panelen worden geïnstalleerd op een constructie boven op of in rijen tussen de gewassen op het veld.
5. Precisielandbouw
Precisielandbouw is een combinatie van verschillende technologieën. Met spelers uit verschillende domeinen, waaronder IoT, AI, machine learning, drones, satellietbeelden, robotica en verticale landbouw, bestaat een enorm potentieel voor samenwerking. Precisielandbouw biedt tal van kansen voor het cleantech-ecosysteem in Vlaanderen met het oog op ontwikkelingen in watergebruik, etiketlezers, blockchain-technologie, koolstoffixatie, luchtopnames, innovatie op het vlak van klimaatvriendelijke landbouwvoertuigen, autonome oplossingen en AI.
Precisielandbouw maakt het mogelijk om minder meststoffen te gebruiken door de bemesting beter af te stemmen op de behoeften van de gewassen. Het kan daarenboven het milieu beschermen en de voetafdruk van de landbouw verkleinen, bijvoorbeeld door de uitspoeling van stikstof te beperken.
6. Wateroplossingen
België haalt geen hoge indicatorscore voor 'Schoon water en waterzuivering', het zesde duurzame ontwikkelingsdoel (SDG) van de VN, en lijkt zelfs in de tegenovergestelde richting van het gewenste SDG-traject te evolueren. België kampt momenteel met extreem hoge waterstress en heeft bijgevolg een uitgesproken behoefte aan wateroplossingen. Daardoor hebben heel wat Vlaamse spelers expertise opgebouwd in dit domein en is er een duidelijk potentieel om schone watertechnologieën te exporteren. Te veel of te weinig water vormt immers wereldwijd een toenemend probleem.
Tot slot: een pleidooi voor samenwerking
Industrieel O&O in Vlaanderen behoort tot de sterkste in Europa. De hoge kwaliteit van onderwijs- en onderzoeksfaciliteiten, de beschikbaarheid van geschoolde werknemers en fiscale stimulansen kunnen een baanbrekend effect hebben op de positionering van Vlaamse cleantech-bedrijven op het internationale toneel. Dergelijke bedrijven hebben echter financiële steun nodig, enerzijds voor schaalvergroting en anderzijds om aan te sluiten bij de markt waar ze willen opschalen. Steun voor schaalvergroting en het overbruggen van de zogeheten ‘Valley of death’ zou een belangrijke positieve bijdrage betekenen.
Essentieel hierbij is inzetten op het bevorderen van samenwerkingen, zowel tussen bedrijven in Vlaanderen, als met andere Europese cleantech-clusters. Dit rapport beschrijft ook enkele succesverhalen van deze aanpak.