In 2022 kregen we heel wat onverwachte schokken te verwerken; het conflict tussen Oekraïne en Rusland, een energiecrisis die eigenlijk een afhankelijkheidscrisis is, en een ongeziene inflatie. Wereldwijd zoekt men manieren om de inflatie te bestrijden, en dit in een worsteling met een feitelijke of dreigende recessie. De vraag stelt zich of de Inflation Reduction Act, Bidens maatregel voor de VS, een kans dan wel een bedreiging vormt voor Europese, en dus ook Vlaamse cleantech. Zullen cleantech-oplossingen uit de VS voet aan de grond krijgen in Europa ten koste van Europese oplossingen?
Economische recessie beïnvloedt het belang van cleantech
De Europese klimaatwet verplicht het om de klimaatdoelstelling van de EU waar te maken en de EU-uitstoot tegen 2030 met minstens 55% te verminderen. Zowel de VS als Europa versnellen het tempo van beleidsvorming op het gebied van cleantech, onder meer door de Amerikaanse Inflation Reduction Act (IRA) van 2022. Of de IRA positieve of negatieve gevolgen zal hebben voor de EU, zal afhangen van de Europese maatregelen. In het derde kwartaal van 2022 ging het grootste aandeel Europese investeringen naar energie-innovatie, dit weerspiegelt de sterke vraag naar oplossingen voor de energiecrisis. De Europese Commissie investeert 3 miljard euro in innovatieve schone technologieprojecten om REPowerEU te realiseren en Europa sneller onafhankelijk te maken van Russische fossiele brandstoffen, met energievoorziening als topprioriteit.
In februari 2023 presenteerde de Europese Commissie een Green Deal Industrial Plan om het concurrentievermogen van de Europese netto-nul-industrie te versterken en de snelle overgang naar klimaatneutraliteit te ondersteunen. Het plan bouwt voort op eerdere initiatieven en vertrouwt op de sterke punten van de eengemaakte EU-markt, als aanvulling op de lopende inspanningen in het kader van de Europese Green Deal en REPowerEU. Het is gebaseerd op vier pijlers: een voorspelbaar en vereenvoudigd regelgevingskader, snellere toegang tot financiering, verbetering van vaardigheden en open handel voor veerkrachtige toeleveringsketens.
VS en Europa investeren in hun lokale inkoopstrategieën
Sinds de energiecrisis in Europa, de VS en China is de EU erop gericht minder afhankelijk te worden van derden, in de eerste plaats Rusland. Europa en de VS versterken daarom hun lokale inkoopstrategieën om hun afhankelijkheid van andere landen te verminderen. Vanuit dit streven naar minder afhankelijkheid, onder meer voor energie-oplossingen, én het feit dat China en Rusland nauwere economische banden ontwikkelden, moeten we de situatie in China ook belichten.
China volgt zijn eigen pad
China wil tegen 2060 een netto-nul-emissie bereiken. Volgens deskundigen is dit haalbaar, aangezien het land gemakkelijk technologieën zoals zonne- en windenergie, ultrahoogspanningstransmissie, interconnectie van nationale netwerken, groene waterstof en langzaam oplaadbare elektrische voertuigen kan toepassen. De afgelopen acht jaar verdrievoudigde China zijn investeringen in cleantech, tegenover -slechts - een verdubbeling in de VS en een daling in Europa. Bovendien zullen elektrificatie en schone energie waarschijnlijk een impact hebben op de totale Chinese vraag naar metalen zoals aluminium, koper, lithium en nikkel. Die vraag is sterk afhankelijk van een versnelde ontwikkeling van technologieën zoals hernieuwbare energiebronnen (productie van zonnepanelen en windturbines), infrastructuur voor elektriciteitsnetwerken, oplaadinfrastructuur, elektrische voertuigen en de productie van batterijen. China loopt voor op de wereldwijde verwerking en raffinage van lithium en zal vermoedelijk de groeiende productie van lithiumbatterijen aanwakkeren. Bovendien heeft China zich tot doel gesteld om tegen 2030 meer dan de helft van de benodigde waterstof uit hernieuwbare energiebronnen te produceren, één miljoen waterstofvoertuigen op de baan te brengen en meer dan duizend waterstoftankstations te bouwen. China heeft ook sterk geïnnoveerd op vlak van plantaardige eiwitten, met een markt voor plantaardige vleesvervangers ter waarde van 9,7 miljard dollar. Ook voor de precisielandbouw en de daarbij horende technologieën zet China in op ontwikkelingen in onbemande luchtvaartuigen, sensoren, satellietgegevens, automatisering, robotica en AI-technologieën. Zo zet China al vijf jaar drones in om vervuiling en landbouw te monitoren.